Restauratiefonds in beweging
Het zijn bewogen tijden. We leven in een wereld van schuivende panelen. Oorlogen, de opwarming van de aarde en de groei van de bevolking. In Nederland viel in 2023 het kabinet, gevolgd door verkiezingen voor een nieuw landsbestuur, dat bepalend wordt voor de nieuwe stand van Nederland. Waar panelen verschuiven, ontstaat ruimte. Ruimte voor innovatie en creatieve oplossingen, maar helaas ook ruimte voor polarisatie.
Mooie ontmoeting met Gunay Uslu bij Molen De Otter
Erfgoed verbindt In mijn eerste jaar als directeur van het Nationaal Restauratiefonds heb ik mogen zien hoe het Nederlands cultureel erfgoed in deze bewogen tijden een verbindende rol speelt. Cultureel erfgoed is ván iedereen en vóór iedereen. Erfgoed verbindt.
Dat bleek al bij mijn eerste ontmoeting met staatssecretaris Gunay Uslu van Cultuur en Media. Ik bracht mijn kinderen naar de opvang, om vervolgens naar De Otter in Amsterdam te gaan, een molen uit 1631. Gunay bracht daar op onze uitnodiging een werkbezoek. Ik was nog niet bij de molen aangekomen of ik kon al terugrijden naar de opvang; mijn jongste bleek ziek, dus die moest ik ophalen. Samen kwamen we net op tijd aan om Gunay welkom te heten. Door de speling van het lot stonden er ineens meerdere generaties bij de oudste houtzaagmolen ter wereld. Prachtig.
Maatschappelijke uitdaging Van staatssecretaris tot monumenteigenaar tot collega, ik leerde de erfgoedsector kennen als een netwerk van zeer betrokken en bevlogen professionals. Zij bewegen mee met veranderingen in de wereld en zien monumenten niet als een doel op zich; monumenten zijn een middel om maatschappelijke uitdagingen aan te gaan.
Wij zijn ons binnen het Restauratiefonds dan ook bewust van die rol in de maatschappij. We zien de trends in de wereld. We weten dat er eisen zullen worden gesteld aan organisaties op het gebied van Environmental, Social & Governance (ESG). En we zijn inmiddels bekend met de Sustainable Development Goals (SDG’s ). Wij dragen graag bij aan een mooiere wereld dus waarom wachten? Wij pretenderen niet om nu al volledig volgens de eisen en doelen te werken. Maar door de ESG en SDG’s stap voor stap nog meer van ons te maken, creëren we bewustwording. En maken we alvast een mooie beweging richting een beter evenwicht tussen financieel, economische resultaten, transparantie, sociale belangen en het milieu.
Duurzame ambities
Het verduurzamen van monumenten staat al langer hoog op onze agenda. Onze ambities staan in de Routekaart Verduurzaming Monumenten, de gezamenlijke strategie van alle betrokken erfgoedorganisaties om te komen tot verduurzaming van monumenten en daarmee tot de nodige CO₂-reductie. In 2023 bleken daadwerkelijk meer monumenteigenaren te kiezen voor verduurzaming. Met onze duurzame financieringsvorm én financiering voor verduurzaming helpen we monumenteneigenaren. Bovendien delen we onze kennis en ons netwerk binnen de wereld van erfgoed. Zo gaat het leven in onze organisatie én in de sector.
Bekijk in de compilatiefilm hiernaast welke duurzame initiatieven het Restauratiefonds biedt voor ondersteuning van de monumenteigenaar.
Trots op alle collega's
Passie voor monumenten De liefde die eigenaren hebben voor hun gebouwen, raakt mij. Dat heb ik in mijn eerste Restauratiefonds-jaar meermaals mogen ervaren. Boerderij Hoogheem (1771) in Nieuwolda bijvoorbeeld, mag zich gelukkig prijzen met eigenaren die op eigen kosten het volledige voorbereidingstraject tot aan de restauratie hebben gedaan. Op dat moment hadden zij nog geen garantie dat ze het monument konden kopen. Hun lef werd beloond; zij runnen daar nu Hoogheem Erfgoed & Logies. Vanwege hun durf en doorzettingsvermogen ontvingen ze de Pieter van Vollenhovenprijs 2023.
Bijzonder afgelopen jaar vond ik ook de pilot met twaalf Groningse monumentale objecten die schade hebben geleden door de lokale aardbevingen. Ook zijn er extra financiële middelen voor het Caribisch gebied van ons Koninkrijk beschikbaar gekomen en is de samenwerking met hen geïntensiveerd. Twee sprekende voorbeelden die laten zien dat we meebewegen met de actualiteit en dat erfgoed van ons allemaal is.
Aandacht voor welzijn collega's Ik ben trots op mijn collega’s die iedere dag klaarstaan voor monumenten en diens eigenaren. Met kennis, netwerk en financiering helpen zij hen verder. We hebben ‘hybrideplus werken’ geïntroduceerd en onze managementlagen zijn compacter geworden. Ons nieuwgevormde leiderschapsteam vertrouwt medewerkers zelfstandigheid en initiatief toe. We zijn flexibel met thuiswerken en reizen, we omzeilen files en we besteden aandacht aan welzijn en beweging. We hebben hardloopworkshops en wandelchallenges en nemen de tijd voor een goed gesprek; wij geloven in balans tussen werk en ontspanning. Verderop in dit jaaroverzicht vertellen drie collega’s hier meer over; de moeite van het lezen waard.
Mijn toekomstwens is dat het Restauratiefonds nog meer kan betekenen voor niet-rijksmonumenten. Hoe mooi zou het zijn als we de bestaande succesvolle Cultuurfondsen kunnen optimaliseren en wellicht zelfs kunnen uitbreiden naar een landelijk instrument. Zo kan het in stand houden van gemeentelijke monumenten en beschermde stadsgezichten net zo vanzelfsprekend worden als het springlevend houden van rijksmonumenten.
Blader door dit jaaroverzicht en ontdek hoe wij volop in beweging waren in 2023. Lees over de waardevolle samenwerkingen met onze partners en bekijk indrukwekkende herbestemmingen van monumentaal erfgoed. Veel lees- en kijkplezier.
Uğur Özcan directeur-bestuurder Nationaal Restauratiefonds
